Krzyż NZSS RI "Solidarność" w Gąsawie w nowej oprawie. Jaka jest jego historia? [archiwalne zdjęcia]

Gminna "Solidarność" w Gąsawie zaczęła legalnie działać w styczniu 1981 roku. Jej działacze w lutym brali udział w wielkiej manifestacji w Bydgoszczy. Byli także obecni na zjeździe w Poznaniu w marcu tego samego roku oraz na marcowym strajku okupacyjnym WK ZSL w Bydgoszczy, gdzie przez trwający przez miesiąc strajk zmieniali się i wciąż ktoś z Gąsawy był obecny. Strajk ten zakończył się porozumieniem z władzami.

W maju 1981 roku zarejestrowano związek. Wtedy też zapadła decyzja o tym aby udostępniono strukturom "Solidarności" lokale na biura, aby mogli prowadzić działalność.

- Naczelnik Siejkowski, nie mając innego lokum wskazał nam na parterze Urzędu Gminy taki pokoik. Skoro uzyskaliśmy ten lokal, mieliśmy już wtedy maszynę do pisania, pieczęci, pewne techniczne zaplecze, choć wszystko robiliśmy społecznie nie mając etatowego pracownika, wtedy przyszło mi do głowy, żeby w tym pomieszczeniu zawisł krzyż. Wieś polska zawsze miała tradycje i była przywiązana do symboli chrześcijańskich. Koledzy z zarządu przychylili się do tego i zamówiłem wykonanie krzyża - mówi Alojzy Grochowalski, pierwszy przewodniczący Solidarności rolniczej w Gąsawie.

Krzyż wykonał stolarz z Gąsawy Franciszek Karge. Krucyfiks ma wyryty napis NSZZ RI "Solidarność". W dniu 8 czerwca 1981 roku krzyż został poświęcony w kościele św. Mikołaja w Gąsawie przez ówczesnego proboszcza tej świątyni ks. kanonika Wacława Kamińskiego, w obecności działaczy "S" z Gąsawy.

- Tego samego dnia procesyjnie wnieśliśmy ten krzyż przed budynek urzędu. Trochę się to nie podobało naczelnikowi, ale nie była to jakaś manifestacja wielka. Po prostu chcieliśmy to ładnie zrobić - dodaje Alojzy Grochowalski.

Pan Alojzy, jako przewodniczący NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność" w Gąsawie, powiesił krzyż na ścianie.

- To wtedy po raz pierwszy w budynku Urzędu Gminy zawisł krzyż - dodaje.

Krucyfiks wisiał na ścianie pokoiku urzędu do 13 grudnia 1981, a więc do czasu ogłoszenia stanu wojennego. Życie działaczy gąsawskiej "Solidarności" toczyło się zwyczajnie. Nawet myśleli o zatrudnieniu kogoś kto potrafił biegle pisać na maszynie do pisania. Ale zatrudnić tej osoby nie zdążyli...

- Trzynastego grudnia stało się to, co się stało. Bardzo szybko ówczesny naczelnik polecił sprzątanie i malowanie w zajmowanym przez nas pomieszczeniu. Krzyż oddał proboszczowi gąsawskiej parafii - dodaje Alojzy Grochowalski.

Przez kolejne lata krzyż wisiał w bocznej nawie kościoła św. Mikołaja. Aż do końca 1989 roku. Kiedy po zmianie ustrojowej, związki zawodowe mogły działać, nowym przewodniczącym NSZZ RI "Solidarność" w Gąsawie został Michał Lipiński.

Co działo się wtedy z krzyżem? Postanowiono go przenieść do biura PSL w Gąsawie, gdzie swoją siedzibę miała także "Solidarność". Krzyż wisiał tam to 2021 roku.

13 grudnia tego roku, w 40. rocznicę ogłoszenia Stanu Wojennego, podczas mszy świętej, którą odprawił ks. Piotr Gogolewski, proboszcz kościoła w Gąsawie, krzyż "Solidarności" został ponownie odsłonięty. Tym razem w nowej oprawie. Odsłonili go Alojzy Grochowalski oraz Michał Lipiński.

- Dlaczego wybraliśmy 13 grudnia. Ona się nam kojarzyła z bolesnym momentem, w którym ten krzyż musiał opuścić naszą siedzibę. To było takie zadośćuczynienie za tamten okres - powiem dobitnie - wygnania Pana Jezusa. Ten krzyż to już nie jest element sakralny, ale także historia. Żeby ten 13 grudnia kojarzył się z czymś lepszym niż 40 lat temu - powiedział pan Alojzy.

Krzyż został umieszczony na zielonym podkładzie. Obok niego znajdują się: logo rolniczej "Solidarności", cytat papieża Jana Pawła II, historia tego krucyfiksu, zdjęcie działaczy związku z 1981 roku oraz ich nazwiska.

Alojzy Grochowalski dodał, że z pomocą przy zrobieniu nowej oprawy krzyża przyszedł Jacek Superczyńskim dyrektor Szkoły Podstawowej w Gąsawie. Oprawę wykonał Rajmund Karolak.